HSP en achtergrondgeruis

De afwas moet nog gebeuren. De kinderen komen thuis, en je weet dat je aan het eten moet beginnen, maar de tafel ligt nog vol kruimels van vanochtend. De kat heeft alweer de korrels uit haar kattenbak gekrabd, en de afvalbakken puilen uit. De gang ligt vol zand van schoenen. Dit alles zie je in één oogopslag. Het gevoel van stress besluipt je, want je weet dat het allemaal opgeruimd moet zijn voordat je kunt ontspannen en aan het eten kunt beginnen. Ondertussen spant die broek, voel je dat je kous niet goed zit, en doet de rekker van je paardenstaart zo’n pijn dat die er eigenlijk uit moet.

Vroeger dacht ik dat dit obsessieve gedrag een persoonlijk complex was. Alles moest perfect opgeruimd zijn voordat ik rust kon vinden. Mensen om mij heen zeiden dat het niet normaal was, en ik voelde me vaak schuldig tegenover anderen die mijn strakke eisen niet konden bijhouden. Als ik niet alles opgeruimd had, voelde ik paniek en stress opkomen. Toen ik voor het eerst op mijn achttiende alleen woonde, was dit een bron van frustratie—voor mij, en zeker ook voor mijn partner. Ik durfde niemand te vertellen hoeveel tijd ik dagelijks kwijt was aan opruimen en schoonmaken.

Pas toen ik ontdekte dat ik hoogsensitief (HSP) was, begon ik te begrijpen wat er aan de hand was. Ik zag elk vuiltje op de grond, elke kruimel op de kast. Zelfs mijn was moest kreukvrij zijn, want als het rommelig in de kast lag, raakte ik het overzicht kwijt. Schoonmaken maakte me rustig. Na een verjaardagsfeestje begon ik meteen met opruimen, soms tot diep in de nacht, want als ik het niet deed, wist ik wat me de volgende ochtend te wachten stond: paniek.

Wat ik toen nog niet besefte, was dat dit gedrag voortkwam uit overprikkeling van mijn zintuigen. Het was een poging om het achtergrondgeruis in mijn hoofd te elimineren. Achtergrondgeruis kan je vergelijken met geluiden die je afleiden, zoals wanneer je tijdens een belangrijke vergadering alleen maar de airco hoort zoemen. Voor mij zijn het de vuiltjes, de kruimels, en de rommel die dat geruis veroorzaken. En dan die broek die spant, die kous die niet goed zit, en de pijn van een te strakke paardenstaart – het zijn allemaal extra prikkels die alles nóg overweldigender maken.

Volgens de definitie van Elaine Aron, een van de pioniers op het gebied van hoogsensitiviteit, hebben HSP’s een gevoelig zenuwstelsel en zijn ze zich constant bewust van subtiele veranderingen in hun omgeving. Ze raken sneller overweldigd in een stimulerende omgeving, omdat ze alles diepgaander verwerken. Dat verwerken gebeurt niet altijd bewust, maar komt vaak als intuïtie aan de oppervlakte. Deze eigenschap is evolutionair gezien een overlevingsstrategie, terug te vinden bij een minderheid van de populatie, zowel in het dierenrijk als bij mensen.

Aron gebruikt het acroniem **DOES** om de vier belangrijkste kenmerken van HSP’s te beschrijven:

- **D** = Diepe verwerking van prikkels en informatie;

- **O** = Overstimulatie of overprikkeling;

- **E** = Emotionele intensiteit, inclusief empathie;

- **S** = Sensorische sensitiviteit, oog voor detail.

Die diepe verwerking is waar ik me vaak in verloor. Nog steeds stofzuig ik elke dag en loop ik met een doekje door het huis. Maar nu weet ik wat erachter zit. Het is geen OCD. Ik ben niet "gek". Ik vind gewoon die ene naald in de hooiberg, en dat is oké.

Wat ik nu geleerd heb, is om beter met die overprikkeling om te gaan. Een schoonmaakster inhuren was stap één. Weten dat het huis wordt opgeruimd, geeft rust. Het niet hoeven inplannen van huishoudelijke taken helpt ook al enorm. In plaats van te proberen alles perfect te houden, leer ik nu te leven met de wetenschap dat het niet altijd perfect hoeft. Mijn prikkelniveau blijft dan lager, en ik kan beter omgaan met de onvermijdelijke chaos van het leven.

Voor HSP’s is het belangrijk om een balans te vinden tussen wat we aankunnen en wat er van ons verwacht wordt. Het leven zit vol verantwoordelijkheden: werk, gezin, vrienden, en hobby’s vragen allemaal hun aandacht. Voor iedereen, maar vooral voor HSP’s, is het cruciaal om een balans te vinden en die goed te bewaken. We lopen meer risico op stressgerelateerde aandoeningen vanwege de diepgaandere verwerking van prikkels. Zelfzorg en het bewaken van je grenzen zijn daarom essentieel voor je welzijn.

Dus ja, ik blijf die ene naald in de hooiberg zien. Maar ik weet nu dat het oké is.

Heb je vragen hierover? Dan mag je me altijd een berichtje sturen via het contactformulier. Wil je meer weten over HSP, dan kan je terecht op de website van HSP Vlaanderen.